Trong đạo Phật chúng ta nghe nói đến một số danh từ thông dụng: Đạo sư, Phật tử; gồm có tu sĩ xuất gia với đẳng cấp Đại đức, Thượng tọa, Hòa thượng..., cư sĩ tại gia, v.v...

Đạo sư là người thầy dẫn đường.
Phật tử là người đi theo sự hướng dẫn của người thầy để học đạo.
Đạo Phật là đạo giải thoát, giác ngộ.

            Ngày nay, giai đoạn sau khi Đức Phật nhập diệt, chư tăng là những vị tu sĩ, tỳ kheo nối tiếp sứ mạng của Đức Thế Tôn, dẫn dắt các Phật tử đi đến mục tiêu giác ngộ. Họ được gọi chung là "Sư".

            Xuất gia hay tại gia nói chung vẫn là những người thường, đang cùng hướng đến một mục tiêu chung.

            Vì còn là phàm phu cho nên cả hai giới vẫn bị chi phối và ảnh hưởng bởi những cám dỗ của cõi ta bà, gồm có tiền tài, danh vọng, địa vị, quyền lực và ái tình. Những thứ này được xem là một phần trong những bài thi trắc nghiệm khả năng tu học của chúng sinh. Dựa vào cái gì để thẩm định khả năng của một học sinh để cho họ học lên cao hơn nữa hay được tốt nghiệp ra trường? Dựa vào kết quả của các bài thi nói trên, cộng thêm sự tiến bộ về giáo lý của Phật tử, họ sẽ tiếp tục đi tới nếu họ đạt được điểm đậu, bằng không họ sẽ phải học lại.

            Đọc bài viết "Tiền làm động tâm, tiền sinh bất tịnh" của Tỳ kheo Thích Chân Tuệ, Canada, chúng ta nhận thấy vị tu sĩ này diễn tả cái mãnh lực của đồng tiền đối với các vị xuất gia đồng đạo. Nó khiến cho các người tu hành trở thành giới buôn bán với mục đích kiếm lời và chốn tôn nghiêm chùa chiền trở thành cái chợ. Tác giả đã phê bình mạnh mẽ giới tu hành và ngoài ra, tác giả cũng đã tỏ ra không khoan nhượng đối với các Phật tử. Tác giả cho là các Phật tử này là các thủ phạm chính, làm sa đọa các thầy.

            Nói như thế tác giả không được công bằng cho lắm. Người đời vì nghiệp lực mà phải còn loay hoay với cơm áo gạo tiền, vợ chồng con cái, nhà cửa, công ăn việc làm v.v... không có thời giờ mà thở nữa, nhưng dẫu sao vẫn giữ cái tâm hướng thượng; họ muốn lên Thiên đàng hay Niết bàn sau khi tắt thở chứ họ nào có muốn xuống địa ngục đâu. Chính vì thế mà họ mới tìm đến chùa để chiêm bái Đức Phật, để lễ lạy, để tụng kinh, để nghe thuyết pháp, để làm công quả, để giúp đỡ chư tăng và làm Phật sự. Nói tóm lại, những việc này sẽ trở thành những thiện nghiệp, hy vọng giúp họ đạt được cuộc sống tươi đẹp hơn trong kiếp lai sinh. Đi học đạo để kiếm chút vốn liếng tâm linh nào dè lại trở thành chủ chốt làm băng hoại nơi tôn nghiêm và hủ hóa giới tu hành như thế thật là tội nghiệp cho họ quá. Đi chùa cái kiểu này không dè lại mang thêm tội.

            Vì biết mình còn vô minh cho nên Phật tử đến chùa để được các vị chân tu dẫn dắt trên con đường học đạo. Chưa thấy tiến bộ đâu mà chỉ thấy thụt lùi, rõ là khổ.

            Có một lần tôi nghe một thiền sư nói về một cặp vợ chồng. Ngài bảo, trên đường đời hai người sẽ cùng dìu nhau để đi đến bến bờ hạnh phúc, vì đấy là mục tiêu của hôn nhân. Thế nhưng nếu không sáng suốt và ý thức, nếu không sẵn sàng hy sinh và tha thứ cho nhau, nếu không vị tha mà toàn vị kỷ, thì kết cục không khéo sẽ là "hai ta cùng dìu nhau vào địa ngục" mà kết quả sẽ cứ như là oan gia làm khổ lẫn nhau dài dài. Quả đúng như lời của một tác giả Tây phương đã nói liên quan đến hạnh phúc và hôn nhân: "Hôn nhân là nơi người ta đến để cho, chứ không phải là nơi người ta đến để nhận." Lấy vợ lấy chồng mà cứ hăm hở được thêm cái này cái nọ thì trước sau gì cũng sẽ trở thành... độc thân thôi!

            Thiết nghĩ chủ đề bài viết "Tiền làm động tâm, tiền sinh bất tịnh" của Tỳ kheo Thích Chân Tuệ thật là oan uổng cho..."tiền bạc". Cuộc sống của chúng sinh trên cõi đời này thập phần sung sướng nhờ có tiền. Muốn làm cái gì cũng phải có phương tiện là đồng tiền. Nó cần thiết cho sự trao đổi, giao hoán trong xã hội. Tự nó chẳng có tội tình gì. Có đáng trách chăng là trách con người. Tội lỗi càng tăng khi học lực càng cao, địa vị xã hội, và tôn giáo và chức tước càng to. Tội lỗi càng giảm khi tình trạng ngược lại.

            Có một phim ảnh Á đông diễn tả việc một người học trò khi nhìn qua cửa sổ và trông thấy ở ngoài sân các cành lá lay động, đương sự mới nêu một thắc mắc với thầy mình là, phải chăng các cành lá đong đưa qua lại như thế là do chúng bị gió thổi tác động vào mà ra hay chính chúng tự đong đưa, ông thầy mới nói với người học trò của mình là, chẳng có gió nào thổi, chẳng có cành lá nào đong đưa cả, chỉ có tâm trí của trò là động mà thôi.

            Người đời có câu:

Lấy lửa thử vàng
Lấy vàng thử đàn bà
Lấy đàn bà thử đàn ông

            Tóm lại, tất cả chỉ là tại cái tâm con người mà ra, chẳng phải tại đồng tiền.

            Lấy kỳ thi thử học trò. Học trên trường đời hay học đạo, tại gia hay xuất gia, nếu không đủ điểm tất cả phải học lại hết thôi, không phân biệt gì hết, và như thế là công bằng.

            Nên nhớ tại Hoa Kỳ ngày nay, học trò là thành phần chấm điểm thầy cô giáo. Việc làm của thầy cô có vững chãi hay không là tùy theo sự thẩm định của học sinh, điểm chấm chẳng qua chỉ là phản ảnh khả năng, phương pháp và sự tận tụy về chức nghiệp của thầy cô trong thời gian đã qua.

            Nguyễn Văn Huy

Tiền làm động tâm, tiền sinh bất tịnh
Thích Chân Tuệ

            Tu hành trong hoàn cảnh kinh tế thị trường hiện nay rất khó. Tu trong xã hội Âu Mỹ với nền kinh tế thực dụng càng khó hơn.

            Dịch xây chùa và phấn đấu làm trú trì của các tu sĩ Việt nam tại các xứ Âu Mỹ đang diễn ra như một chiến trường. Tiền! Tiền! Tiền! trở thành tiếng réo gọi át tiếng cầu kinh và niệm chú. Các thầy đã biến chùa chiền thành các “siêu thị Phật”. Thầy chưa có chùa thì lo vận động chạy đôn chạy đáo mua đất mua nhà xây chùa dựng tượng. Thầy có chùa rồi thì có bao nhiêu là dự án xây dựng để kêu gọi Phật tử đóng góp.

            Đồng tiền đã làm cho cửa thiền thành chợ trời buôn thần bán thánh. Không có cách kiếm tiền phàm tục nào ngoài đời mà không có trong các chùa: xổ số, lô tô, đại nhạc hội, tiệc ăn uống gây quỹ, bán đấu giá, ký sổ cúng dường hàng tháng, mượn vốn không lời … đang trở thành bệnh dịch biến cửa chùa là nơi tôn nghiêm thành nhà hàng bán đồ ăn, biến sân chùa thành sân khấu cho ca sĩ hát hỏng nỉ non uốn éo, biến Phật đài trang nghiêm thành nơi bán và ký gởi tượng Phật.

            Tất cả những phương tiện hoằng dương chánh pháp thiêng liêng của Phật giáo Đại thừa đang biến thành dịch vụ thương mãi.

            Cầu siêu: tiền. Dâng sớ cầu an: tiền. Ma chay, giỗ kỵ: tiền.

            Xuống cấp thấp nhất là các thầy thu tiền và bỏ tiền vào túi. Hình ảnh đọa lạc nhất là có những thầy chuyên nghiệp lên sân khấu, cầm micro thay vì nói pháp thì thao thao nói lời thuyết phục vận động xin tiền. Ôi, hồng ân Tam Bảo, long thần hộ pháp làm sao mà tha thứ được.

            Những Phật tử mê tín, đầu óc mù mờ u tối đã xem các thầy chùa như Phật thánh. Họ không hiểu rằng đưa phương tiện vật chất vào tay nhà tu là đang làm thay cho ma quỷ tới phá đường tu thanh tịnh của quý thầy. Khi đầu óc đã dính mắc lo nghĩ tới tiền, tới chùa to tượng lớn, tới thế giới màu mè hình tướng thì vô hình chung nhà tu đã không còn an trú trong giới luật.

            Đạo Phật Việt Nam đang đi sai đường trầm trọng vì đang lâm vào hai tình trạng cực đoan. Số các thầy sống ở “cõi trên” thì lo nói toàn những chuyện cao siều huyền hoặc. Số các thầy đang đoạ lạc vào tham ái thì biến đạo Phật thành mê tín dị đoan để làm phương tiện kiếm tiền.

            Thật ra, các thầy ra ngoài giới luật chỉ là nạn nhân. Thủ phạm chính là những người mang danh Phật tử mà không chịu hiểu Phật, đem vật chất làm sa đọa các thầy.

            Xin các thầy tỉnh táo lại để khỏi trễ đường tu.

            Xin các đạo hữu Phật tử hãy cùng nhau đứng ra xây chùa dựng tượng. Nhưng tuyệt nhiên xin đừng làm xả đọa quý thầy bằng cách đưa tiền, chính là đưa thuốc độc đến cho bậc chân tu.

            Đức Phật và Thánh chúng ngày xưa ngày ngày khất thực, chỉ cần có miếng ăn đạm bạc ngày một bữa mà nuôi sống xác thân để thanh tịnh tu hành. Các thầy ngày nay ăn uống có kẻ hầu người hạ, bữa chính bữa phụ thật là đã lạc đường quá xa về xứ Phật.

            Đôi điều chân thật nói ra, xin các thầy và Phật tử hoan hỷ suy gẫm.

            Nguồn: Tiền làm động tâm, tiền sinh bất tịnh.Tỳ-Khưu Thích Chân Tuệ. Văn phòng Phật học Tịnh Quang, Canada.